Αι Παραμοναί της Απελευθερώσεως, 1944

Το βιβλίο του Θεμιστοκλή Τσάτσου "Αι παραμοναί της Απελευθερώσεως, 1944" είναι μια καυτή ιστορική μαρτυρία. Όσοι έχουν να καταθέσουν τέτοιες μαρτυρίες, αξίζει να το πράττουν.

Ο Θεμιστοκλής Τσάτσος ήταν παρών σε μιαν από τις πιο κρίσιμες και πιο δραματικές φάσεις της νεοελληνικής ιστορίας. Δεν ήταν παρών μονάχα ως θεατής. Και των απλών θεατών η θέση ήταν, στις μέρες εκείνες, δύσκολη, επικίνδυνη. Ακόμα και ο ανώνυμος λαός δεν ήταν απλός θεατής. Ούτε ήταν μονάχα Χορός της Τραγωδίας.

Ήταν τραγικό πρόσωπο -δράστης ή θύμα ιστορικών γεγονότων- ο ίδιος ο ανώνυμος λαός. Αλλά ο Θεμιστοκλής Τσάτσος ήταν μεταξύ των επώνυμων πρωταγωνιστών. Διάλεξε μόνος του τη δύσκολη αποστολή. Έδωσε υπεύθυνα το "παρών" του. [...]

Όταν, στο 1949, βγήκε το βιβλίο του, δεν διαβάστηκε όσο θάπρεπε. Τώρα πρέπει να διαβαστεί. Αν διαβαστεί, θα αποκαλύψει, σε όσους το διαβάσουν, πολλές άγνωστες πτυχές του δράματος του 1944, και η αποκάλυψη αυτή -συναρπαστική, προ πάντων επειδή απέφυγε ο συγγραφέας να τη διακοσμήσει- θα κάμει τον αναγνώστη όχι μόνο να απονείμει δικαιοσύνη στον Θεμιστοκλή Τσάτσο, αλλά και να πλησιάσει ακόμα περισσότερο την ιστορική αλήθεια γενικά.

Παναγιώτης Κανελλόπουλος